4.34 Kerk van het Duitse Huis
drie tekeningen, waarvan twee in reeks 10 (a en b) en één in reeks 11 (c)
Dit zijn gezichten op de kerk van het Duitse Huis, die tijdens de storm van 1674 zou worden verwoest.1 Op de tekening in de collectie van de John and Marine van Vlissingen Foundation (a) en het vrijwel identieke blad in het Louvre (b) maakt het water direct achter het kerkgebouw een bocht naar links, hetgeen niet overeenstemt met de werkelijkheid, aangezien de Stadsbuitengracht pas ter hoogte van bastion Sterrenburg naar het oosten afbuigt. Bovendien lijkt de waltoren, links op de voorgrond, niet aan te sluiten op de stadsmuur. Saftleven heeft de kerk achter de Utrechtse stadsmuur dus in een gefantaseerd landschap geplaatst.2 De kleine, staande variant in Teylers Museum (c) toont een gedeelte van hetzelfde stadsgezicht. Nauw verwant aan de tekeningen is een 1664 gedateerd schilderijtje (I), dat in 1999 in New York werd geveild als een Rhenish river landscape with figures and barges near a church.3 Saftleven heeft de stadsberm aan de voet van de stadsmuur hier omgetoverd in een drukke aanlegplaats waar goederen worden overgeslagen.
a
Herman Saftleven
Gezicht over de Utrechtse Stadsbuitengracht op de kerk van het Duitse Huis, tussen 1660 en 1665
Zeist, John and Marine van Vlissingen Foundation, inv./cat.nr. Atlas Munnicks van Cleeff, no. MCS/240
b
Herman Saftleven
Gezicht over de Utrechtse Stadsbuitengracht op de kerk van het Duitse Huis, tussen 1660 en 1665
Parijs, Musée du Louvre, inv./cat.nr. 23179, Recto
c
Herman Saftleven
Stadsmuur van Utrecht met de kerk van het Duitse Huis, tussen 1660 en 1665
Haarlem, Teylers Museum, inv./cat.nr. P 34
I
Herman Saftleven
De kerk van het Duitse Huis te Utrecht in een gefantaseerde omgeving, 1664 gedateerd
Notes
1 Alleen de sacristie bleef gespaard. Voor de geschiedenis van Het Duitse Huis in Utrecht, zie: Biesma 1999.
2 Dat het hier wel degelijk om de kerk van het Duitse Huis gaat, kan worden opgemaakt uit de vergelijking met andere afbeeldingen van het gebouw. Zie bijvoorbeeld: Saftlevens stadsprofiel van Utrecht vanuit het westen (RKDimages, nrs. 294603 en 294590), een tekening van Jan Jansz. den Uyl I (RKDimages, nr. 302502), en een tekening en een schilderij van Aelbert Cuyp (RKDimages, nrs. 308301 en 202652).
3 Het werd samen met een ander schilderijtje van Herman Saftleven (RKDimages, nr. 60145) aangeboden.