4.8 Oosterpoort
vier tekeningen, waarvan één in reeks 10 (d)
De Oosterpoort was in de loop van de zeventiende eeuw in verval geraakt. Dit toegangspoortje van de Bemuurde Weerd maakte deel uit van de oostelijke stadsmuur van deze middeleeuwse voorstad. Het grachtje daarlangs – de Oosterstroom – mondde onder een stenen boogbrug buiten het poortje uit in de Stadsbuitengracht. Tegenwoordig komt De Oosterstroom direct ten westen van de Van Asch van Wijckbrug samen met de Stadsbuitengracht. De weg erlangs heet nu Gruttersdijk.
Op de vier tekeningen zien we het poortje vanaf de Utrechtse stadswal bij waltoren De Bok (a), vanaf een iets oostelijker standpunt op de stadswal (b), vanaf de singel langs de Stadsbuitengracht binnen de Bemuurde Weerd (c) en vanaf de zandweg langs de Oosterstroom (d).1 Op drie van de vier bladen (a, c en d) bracht Saftleven behalve de Oosterpoort ook waltoren De Bok in beeld. Een klein schilderij van 1665 (I) toont de Oosterpoort in een gefantaseerd Rijnlandschap. Hierin heeft Saftleven de stenen brug naar de andere zijde van de poort verplaatst.
a
Herman Saftleven
Gezicht vanaf de Utrechtse stadswal bij waltoren De Bok over de Stadsbuitengracht naar de Oosterstroom, ca. 1655
Ústí nad Labem, New York City, particuliere collectie Frank C. Petschek
b
toegeschreven aan Herman Saftleven
De Oosterpoort van de Bemuurde Weerd (Utrecht), derde kwart 17de eeuw
Utrecht, Het Utrechts Archief, inv./cat.nr. 36746
c
Herman Saftleven
De Oosterpoort van de Bemuurde Weerd; rechts de Stadsbuitengracht en de stadsmuur van Utrecht, ca. 1650
Amsterdam, Rijksmuseum, inv./cat.nr. RP-T-1879-A-64
d
Herman Saftleven
De Oosterpoort in de Bemuurde Weerd met daarachter de Utrechtse stadswal met waltoren De Bok, tussen 1660 en 1665
Sint-Petersburg, Hermitage, inv./cat.nr. OR-5556
I
Herman Saftleven
Rijnlandschap met poort, 1665 gedateerd
Whereabouts unknown