RKD STUDIES

Een schetsmatige tekening in het Rijksmuseum (a) toont de punt van bastion Zonnenburg vanaf de overzijde van de Stadsbuitengracht.¹ Schulz twijfelde aan de toeschrijving aan Saftleven.² Hier wordt het blad als ‘mogelijk Herman Saftleven’ gepresenteerd. Op de punt van het verdedigingswerk staat een waakhuis. In de keermuur daaronder zijn een gebeeldhouwde naamsteen en een spreukband te herkennen. De naamsteen toonde een stralende zon. Op de spreukband daaronder stond: ‘solis . rutilans . fulgore . corusco / silex . hosti . tuta . meis . statio’, wat zoveel betekent als ‘Burcht van de zon word ik genoemd, brandend met een schitterend bliksemvuur, een harde rots voor de vijand, een veilige verblijfplaats voor de mijnen’.³ Rechts van het waakhuis is het houten uitbouwtje te zien van waaruit men water uit de Stadsbuitengracht omhoog kon halen. Het gebouw geheel rechts op de tekening is de loods boven de zuidwestelijke kazematten. Links zijn de stadsmuur en de contouren van de Servaastoren te herkennen.

Een tekening van Cornelis van Hardenbergh (I) is gebaseerd op een onbekend werk van Saftleven.⁴ Het opschrift op het oude opzetblad luidt: ‘door Hardenberg nae Sagtleven’. Het bastion is (vanaf een iets zuidelijker standpunt) vanuit het zuidoosten weergegeven, waardoor rechts de Domtoren in beeld verschijnt. Links van het waakhuis steekt het dak van de Servaaskapel (met dakruiter) boven het bastion uit.

Saftleven verwerkte de punt van Zonnenburg in een schilderij met een voorstelling van een Rijnlandschap (II). De spreukband en de naamsteen met de zon zijn hierop goed te herkennen. Van het waakhuis bracht hij alleen de onderbouw in beeld. Rechts hiervan schilderde hij het vierkante uitbouwtje met daarboven een katrol. Een schilderij met een vergelijkbare voorstelling (III) werd in 2002 in München geveild als toegeschreven aan Herman Saftleven.